Dün yörüngeye yerleşen iki uyduyla birlikte AB’nin uzaydan takip sistemi Galileo hayata geçti. 2017’de tam kapasite ile çalışacak Galileo, 500 milyar dolarlık pasta için ABD’li GPS sistemi ile rekabete girecek
Avrupa Birliği (AB) yıllardır hayalini kurduğu ‘Avrupalı’ uydu üzerinden küresel konum belirleme sistemi Galileo’yu hayata geçirmeye bir adım daha yaklaştı. Avrupa Uzay Ajansı’na (ESA) ait iki uyduyu taşıyan Rus Soyuz uzay aracı dün Fransız Guyanası’ndan başarılı olarak yörüngeye havalandı. Gözlem yörüngelerine yerleşen iki uydu ise bu yılsonu itibarıyla ilk konum belirleme hizmetlerini vermeye başlayacak. Ancak sistemin tam olarak hayata geçmesi için 24 adet uydunun daha yörüngeye yerleştirilmesi gerekecek. Gelen bilgilere göre AB’nin uydudan konum belirleme sistemi Galileo tam olarak 2017’den itibaren hizmet vermeye başlayacak. Galileo’nun devreye alınmasıyla birlikte ise hem Avrupa’nın hem de dünyanın uydudan konum belirleme sistemleri konusunda ABD’nin GPS sistemine olan bağımlığı da son bulmuş olacak.
REKABET ARTIYOR
Böylece uzaydan takip teknoloji alanında Galileo, ABD’li GPS’in yanı sıra Rus Glonass ve Çinli Beidou ile de rekabete girmiş olacak. Küresel yer belirleme sistemleri olarak adlandırılan bu teknolojilere verilen önemin temelinde ise bu alanda hızla gelişmekte olan dev sektörler yatıyor. Son on yılda bilişim teknolojilerinde yaşanan evrim özellikle uydu destekli hizmetlerin ön plana çıkmasına neden oldu. Halen eğlenceden ticarete, sağlıktan mühendislik alanlarına kadar pek çok alanda küresel yer belirleme teknolojileri kullanılıyor. 2013 itibariyle bu teknoloji çevresinde oluşan ekonomik büyüklük 125 milyar dolara ulaştı. Ancak beklentiler bunun çok ötesinde. Zira insansız çalışan araçlar, gelişmiş sağlık hizmetleri, akıllı lojistik sistemleri ve havacılık alanında kullanıma girecek bir dizi yeni teknolojiyle uydu üzerinden takip temelli ticaretin 2020 yılında ulaşacağı kapsamın 500 milyar dolarlık devasa bir pasta oluşturacağı hesaplanıyor.
SANTİMLE ŞAŞACAK
Bu pastadan en kalın dilim ise uydu hizmetlerinde en hassas ölçümü en katma değerli hizmetlerle verecek sistem kazanacak. ABD’nin GPS sistemi ABD Savunma Bakanlığı’na ait olduğu için özel sektör tarafından çok güvenilir olarak görülmüyor. Zira ABD ordusu özellikle Irak Savaşı esnasında GPS sinyallerinin hassasiyetini yapay olarak düşürerek uydu kapasitesini kendi askeri operasyonları için kullandı. Bu durum özellikle kara ve deniz taşımacılığında önemli sorunlara neden oldu. Rus ve Çinli sistemlerin ise teknolojik olarak çok ileri olmaması Avrupa’yı kendi uydu takip sistemini kurmaya itti. Gelen bilgilere göre ABD’nin GPS sistemi sivil kullanımda ortalama 50-100 metrelik sapma gösterirken bu oranın Galileo’da 10 metrenin altında kalacağı belirtiliyor. Ücretli hizmetlerde ise sapmanın santimetre ile ifade edileceğini söyleyen AB’li yetkiler bu alanda önemli bir ticari avantajı elde etmeye hazırlanıyor.
Galileo (AB)
- 2008’de planlandı.
- Bu yıl ilk konumlama bilgilerini geçecek.
- 2017’de tam kapasite çalışacak.
- Uydu sayısı: 6 (Planlanan 30)
- Yörünge yüksekliği: 23.220 km.
- Dünya çevresinde dönüş süresi: 14 saat
GPS (ABD)
- 1978 yılında kuruldu.
- 1992’de sivil kullanıma açıldı.
- Uydu sayısı: 31
- Yörünge yüksekliği: 20.180 km.
- Dünya çevresinde dönüş süresi: 11.9 saat
Glonass (Rusya)
- 1982 yılında kuruldu.
- 2000’de sivil kullanıma açıldı.
- Uydu sayısı: 24
- Yörünge yüksekliği: 19.130 km.
- Dünya çevresinde dönüş süresi: 11.2 saat.
Beidou (Çin)
- 2000 yılında kuruldu.
- Sadece Çin ve Asya bölgesini izliyor.
- 2020’de tüm dünyayı kapsayacak.
- Uydu sayısı: 15
- Yörünge yüksekliği: 21.150 km.
- Dünya çevresinde dönüş süresi: 11.9 saat
Uyduyla yer belirleme nasıl yapılıyor?
Bir otomobilin yeri belirlenmek istediğinde…
- Yörüngede bulunan uydu zaman ve konum bilgilerini dünyaya gönderiyor.
- Otomobilde bulunan GPS alıcı uydudan gelen zaman ve konum bilgilerini alıp kendi verileriyle hesaplıyor.
- En az dört uydu bu işlemi yaptığında otomobilin dünya üzerindeki yeri belirleniyor.
- Uydular zaman verisini üzerilerinde bulunan atom saatleriyle yapıyor.
- Bu saatler 750 bin yılda bir saniye sapıyor.
- Otomobilin bulunduğu kesin nokta, uydu verileri ve buna paralel yapılan hesaba göre sapma gösterebiliyor.
- Bu tür sapmalar ABD Savunma Bakanlığı’nın kontrolünde bulunan GPS sisteminde özellikle Irak Savaşı döneminde yapay olarak üretildi.
Nymexxx 