Başbakan R. Tayyip Erdoğan’ın dikkat çektiği Şanghay İşbirliği Örgütü (Şanghay Beşlisi) 1.5 milyar nüfusu ve 14.5 trilyon dolarlık GSYH’sı ile dikkat çekiyor. Türkiye’nin de katılımıyla GSYH bakımından AB’yi yakalayacak olan Birliğin özellikle enerji alanında etkisi büyük olacak
Dünya ekonomisinde küreselleşmenin etkisi arttıkça ülkeler de karşı karşıya kaldıkları rekabetle başa çıkabilmek ekonomik birliklerin şemsiyesi altına giriyor. Halen dünyanın hemen her bölgesinde bulunan bu tür ortaklıklara sürekli yenileri ekleniyor. Küresel ekonomiye büyük ölçüde yön veren bu birliklerin dünya siyaseti üzerindeki etkileri de giderek artıyor. Türkiye’de de son dönemde Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın Avrupa Birliği’ne yönelik serzenişi esnasında dile getirdiği Şanghay İşbirliği Örgütü ile gündeme gelen kuruluşlar ekonomik güç bakımından adeta birbirlerine adeta gövde gösterisi yapar hale geldi. Küresel etkinlik bakımından ele alındıklarında ise başta Kuzey Amerika Ülkeleri Serbest Ticaret Anlaşması (NAFTA), Avrupa Birliği (AB), Güney Amerika Uluslar Topluluğu (UNASUR), Güneydoğu Asya Uluslar Birliği (ASEAN), Şanghay İşbirliği Örgütü (SCO) ve Afrika Birliği (AU) gibi ortaklıklar şu an için oldukça dikkat çekici.
ENERJİ BİRLİĞİ
Başbakan Erdoğan’ın değindiği Şanghay İşbirliği Örgütü (Şanghay Beşlisi – SCO) ise özellikle yükselen enerji zengini Asyalı üyeleriyle göze çarpıyor. 1996 yılında kurulan birlik öncelikli olarak güvenlik konularına eğildi. Küresel terörizm, uyuşturucu ticareti enerji alanlarının güvenliği ve bölgesel çatışmalara yönelik ortak hareket kararları alındı. Ancak son dönemde enerji kaynaklarının stratejik öneminin hızla artması üye ülkeler arasındaki ticaretin de artırılmasını gündeme getirdi. Zira 6 üyesi bulunan SCO’nun toplam nüfusu 1.5 milyara yaklaşıyor. 14.5 trilyon dolarlık bir ekonomik büyüklüğe sahip Birlik dahilinde kişi başına düşen gelir seviyesi ise ortalama 7 bin 138 dolar civarında. Bu rakamların arkasında ise büyük ölçüde Çin’in demografik ve ekonomik etkisi bulunuyor. Ancak Çin’in yanı sıra üye ülkeler arasında yer alan Kazakistan, Kırgızistan, Rusya, Tacikistan ve Özbekistan gibi devletlerin Orta Asya petrol rezervlerinin yarısından fazlasına sahip olması da SCO’nun önemini artırıyor.
TÜRKİYE ANAHTAR OLUR
Halen diyalog ortağı durumundaki Türkiye’nin de gruba dahil olması halinde ise önemli değişiklikler yaşanabilir. Çin ile doğrudan rakip olan Hindistan örgüte giremediği için küresel ticarete entegrasyonda zorluk çeken Birlik, Türkiye’nin katılmasıyla bu sıkıntısını aşabilir. Ankara’nın katılımıyla GSYH’sı AB seviyesine çıkacak SCO aynı zamanda batılı ülkelerle de daha rahat temasa geçecek. Ancak bu tablonun güzel yanı. Tablonun zor tarafında ise SCO’nun güvenlik konularında genellikle AB ve ABD ile farklı yönlere gitmesi bulunuyor. Siyasi sorunların aşılması halinde ise tüm katılımcıların kazançlı çıkacağı bir modelin doğma ihtimali oldukça yüksek.
Ekonomik ortaklar kime ne kazandırır?
• Ekonomik büyüme hızlanır.
• Rekabete ortaklarla kafa tutulur.
• Siyasi etkinlik artar.
• Ekonomiler sürdürülebilir olur.
• Çalışan kesimin yetenekleri artar.
• Üretime esneklik gelir.
• Üretimde verimlilik artar.
EKONOMİK ORTAKLIKLAR 70 TRİLYON
DOLARLIK DÜNYA EKONOMİSİNE YÖN VERİYOR
Kuzey Amerika Ülkeleri Serbest Ticaret Anlaşması
(NAFTA)
Kuruluş: 1994
Nüfus: 462 milyon
GSYH: 17.2 trilyon dolar
Kişi başı gelir: 37 bin dolar
3 Üyeli: Kanada, Meksika, ABD
Avrupa Birliği
(AB)
Kuruluş: 1992
Nüfus: 502 milyon
GSYH: 15.2 trilyon dolar
Kişi başı gelir: 36 bin dolar
28 Üyeli: Almanya, Avusturya, İngiltere, Belçika, Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, G. Kıbrıs, Hollanda, Hırvatistan, İrlanda, İspanya, İsveç, İtalya, Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Macaristan, Malta, Polonya, Portekiz, Romanya, Slovakya, Slovenya, Yunanistan.
Güney Amerika Uluslar Topluluğu
(UNASUR)
Kuruluş: 2004
Nüfus: 390 milyon
GSYH: 7.9 trilyon dolar
Kişi başı gelir: 9 bin 736 dolar
12 Üyeli: Arjantin, Bolivya, Brezilya, Ekvador, Guyana, Kolombiya, Paraguay, Peru, Surinam, Şili, Uruguay, Venezuela.
Güneydoğu Asya Uluslar Birliği
(ASEAN)
Kuruluş: 1967
Nüfus: 601 milyon
GSYH: 1.2 trilyon dolar
Kişi başı gelir: 3 bin dolar
Üyeler: Brunei, Endonezya, Filipinler, Kamboçya, Laos, Malezya, Myanmar, Singapur, Tayland, Vietnam
Şanghay İşbirliği Örgütü
(SCO)
Kuruluş: 1996
Nüfus: 1.5 milyar
GSYH: 14.5 trilyon dolar
Kişi başı gelir: 7 bin 138 dolar
Üyeler: Çin, Kazakistan, Kırgızistan, Rusya, Tacikistan, Özbekistan
Diyalog ortağı: Türkiye, Belarus, Sri Lanka
Afrika Birliği
(AU)
Kuruluş: 1963
Nüfus: 960 milyon
GSYH: 2.5 trilyon dolar
Kişi başı gelir: 2 bin 622 dolar
52 Üyeli: Angola, Benin, Botsvana, Burkina Faso, Burundi, Cezayir, Cibuti, Çad, Demokratik Kongo Cumhuriyeti • Ekvator Ginesi • Eritre • Etiyopya • Fildişi Sahili • Gabon, Gambiya, Gana, Gine, Gine-Bissau • Güney Afrika • Kamerun • Kenya • Komorlar • Kongo Cumhuriyeti • Lesotho • Liberya • Libya • Madagaskar • Malavi • Mali • Mauritius • Mısır • Moritanya • Mozambik • Namibya • Nijer • Nijerya • Orta Afrika Cumhuriyeti • Sahra Demokratik Arap Cumhuriyeti • Ruanda • São Tomé ve Príncipe • Senegal • Seyşeller • Sierra Leone • Somali • Sudan • Svaziland • Tanzanya • Togo • Tunus • Uganda • Yeşil Burun Adaları • Zambiya • Zimbabve
Orta Amerika Entegrasyon Program (CAIS)
Arap Ligi (AL)
Güney Asya Bölgesel İşbirliği Teşkilatı’nın (SAARC)
Pasifik Adaları Forumu (PIF)
Asya’da 20 trilyon $’lık yeni bir blok kuruluyor
Ekonomik ortaklıklar etkinliklerini artırabilmek için sürekli şekil değiştiriyor. Bunun en son örneği ise yine Asya’dan gelecek. Küresel ekonominin adeta motoru durumundaki Asya ülkelerinin kuracağı ‘dev’ birlik hayata geçtiğinde ortaklığın toplam 20 trilyon dolarlık bir ekonomik büyüklüğü olacak. Bölgesel Kapsamlı Ekonomik Ortaklık (RCEP) adını alacak yeni ortaklık halen Asya’nın en etkin ekonomik ortaklığı olan ASEAN’a eklenecek 6 ek üyeyle hayata geçecek. Tabi yeni üyelerin Çin, Japonya, Güney Kore, Hindistan, Avustralya ve Yeni Zelanda olması RCEP’i toplam 3 milyar insanın yaşadığı devasa bir ekonomik ve demografik güç haline getirecek. Ancak dev örgütün hayata geçmesi için öncelikle bir dizi siyasi ve ekonomik engelin aşılması gerekecek. Üye ülkelerin liderlerinin yaptıkları açıklamalara bakılırsa örgütün kurulmasına yönelik görüşmeler 2015’in sonuna kadar tamamlanacak. RCEP’in resmen hayata geçmesi ise şu an ki hesaplamalara göre 1 Ocak 2016’da olacak.
Nymexxx 