Sonunda beklenen oldu. Rusya’nın, Ukrayna’ya uyguladığı doğalgaz kesintisi Avrupa ülkelerini de etkiledi. Türkiye’de kısıtlamanın uygulandığı boru hattından doğalgaz temin ediyor
Günlerdir Rusya ve Ukrayna arasında süren doğalgaz tartışmasının faturası Avrupa’ya da çıkmaya başladı. Pazar günü Rusya’nın, Ukrayna’ya sevk ettiği doğalgaz miktarını durdurma noktasına getirmesiyle birlikte bazı Avrupa ülkelerinde de gaz akışında yüzde 25’lere varan düşüşlerin yaşandığı bildirildi. Avrupa Birliği ülkeleri Rusya’yı doğalgaz konusunda daha sorumlu davranmaya davet etti. Rusya ise Ukrayna’yı Avrupa’ya giden doğalgazı çalmakla suçlayarak gaz azalmasından kendisinin sorumlu olmadığını iddia etti. Öte yandan Avrupa ülkeleri muhtemel doğalgaz kesintisine karşı sanayi kuruluşlarına uyarılarda bulunarak tedbirli olmalarını istedi. Başta Almanya ve Macaristan olmak üzere bazı AB ülkeleri doğalgaz ile çalışan elektrik santrallerinde kömürle üretime geçilmesi kararı aldı.
Gaz miktarı yüzde 25 azaldı
Rus Gazprom şirketinin Ukrayna’ya verdiği gazı azaltmaya başlamasının ardından uygulamadan ilk etkilenen Avrupa ülkesi Macaristan oldu. Ülkenin en büyük gaz ve petrol şirketi olan Mol’un sözcüsü Szabolcs I. Ferenc yaptığı açıklamada, “Macaristan’a yüzde 25 daha az gaz geliyor. Bu azalmanın Rus tarafından mı yoksa Ukrayna tarafından mı kaynaklandığını bizim bilmemize imkan yok, ancak bu sadece Macaristan’ı değil, aynı zamanda Avusturya, İtalya ve Çek Cumhuriyeti’ni ilgilendiren bir sorun. Bu yüzden bu sorunun birkaç gün içinde bir çözüme kavuşacağına güveniyoruz” dedi. Macar tüketicilerin hiçbir değişiklikle karşılaşmayacağını belirten yetkili, dün sabah saat 6 itibarıyla elektrik santralleri gibi büyük tüketicilerinden, gaz yerine petrol veya kömür kullanmalarını istediklerini belirtti. Diğer yandan Macaristan Ekonomi Bakanı Janos Koka’nın, olayda ortak bir tavır belirlemek amacıyla Visegrad ülkeleri (Polonya, Macaristan, Çek Cumhuriyeti ve Slovakya) ekonomi bakanlarıyla temasa geçtiği ifade ediliyor.
Rezervimiz var ama…
Gaz kesintisinden etkilenen bir diğer ülkede Avusturya. Ülkenin en büyük petrol ve gaz şirketi OMV’den yapılan açıklamada dün sabah itibarıyla Rusya’dan gelen gaz miktarında yüzde 18’lik bir azalmanın yaşandığı ifade edildi. Açıklamaya şöyle devam edildi, “1 Ocak’ı 2 Ocak’a bağlayan pazar gecesi Ukrayna üzerinden gelen Rus doğalgazının miktarında üçte bir oranında ciddi bir düşüş görüldüğü belirtildi”. Avusturya, doğalgaz tüketiminin yüzde 59’unu Rusya’dan ithal yoluyla karşılıyor. Yetkililer ellerinde yeterli miktarda doğalgaz rezervi bulunduğunu belirterek ne sanayi ne de konutlarda ısınma konusunda herhangi bir eksikliğin çekilmeyeceğine işaret etti. Aynı şekilde Polonya ve Slovakyalı yetkililer de Rusya üzerinden gelen doğalgaz miktarında hissedilir bir azalmanın belirlendiğine işaret ederek tüketiciler açısından şu an için herhangi bir kısıtlamanın söz konusu olmadığının altı çizdi. Ancak uzmanlar Rusya’nın, Ukrayna’ya ilettiği doğalgaz miktarını sıfırlaması ve kış aylarının çetin geçmesi durumunda Avrupa’nın sıkıntı çekmesinin kaçınılmaz olduğuna dikkat çekiyor.
“Bir daha sizden gaz almayız”
Rus doğalgazını Avrupa’daki en büyük müşterisi olan Almanya’da henüz gaz akışı konusunda bir eksilme yaşanmadı ancak yetkililer Rusya’nın Ukrayna ile doğalgaz konusunda çıkan anlaşmazlıkta ”sorumlu davranması” gerektiğini söyledi. Alman İktisat Bakanı Michael Glos, WDR radyosuna verdiği demeçte, Almanya’nın gelecekte Rusya’dan gaz ithalatını artırmasının ikmal güvenilirliğine bağlı olduğunu vurgulayarak, ”Kullandığımız gazın yüzde 30’u Rusya’dan geliyor. Bu miktar ancak gaz akışının güvenilir olduğuna emin olduğumuz takdirde artırılabilir” dedi. Almanya’da aynı Fransa gibi olası kesintilere karşı doğalgaz ihtiyacını dengeleyebilmek için Norveç ve Hollanda’dan gaz almayı planlıyor.
Tartışmanın sebebi ne?
- Rusya, Ukrayna’nın kendisinden uluslararası piyasa fiyatının çok altında bir fiyata doğalgaz aldığını gerekçe göstererek bu ülkeden fiyat artırmasını istedi
- Ukrayna bin metreküp doğalgaz için 50 dolar ödüyor.
- Bu fiyatı en çok 80 dolara çıkartabileceğini söyledi.
- Rusya 230 dolardan az olmaz dedi.
- Aksi halde 1 Ocak 2006’dan itibaren gazı satışını keseceği tehdidini savurdu.
- Ukrayna Başbakanı Juri Yeşanurow gelecek yıl Türkmenistan’dan 40 milyar metreküp doğalgaz alacaklarını, endişenin yersiz olduğunu söyledi.
- Ukrayna, Türkmen gazı için bu ülkeye bin metreküp birim fiyatı olarak 65 dolar ödeyecek.
- Moskova, Gürcistan ve Ermenistan gibi ülkelere gazı 110 dolardan satarken Beyaz Rusya’ya aynı gazı 46 dolardan veriyor.
- AB ülkeleri, Rusya’nın Ukrayna’ya giden gazı kesmesi halinde kendilerinin de etkileneceğini düşünüyor.
- Fransız Le Monde gazetesi: “Doğalgaz dünyanın en güçlü silahı. Devlet Başkanı Vladimir Putin’de bu silahı iyi kullanıyor”
- Avusturya Basını: “Eski Alman Başkanı Gerhard Schröder, Gazprom’a danışmanlık yapmaya başlarsa Rusya’nın baskıcı politikasına hizmet edecek”
- Rusya dünyanın en geniş doğalgaz rezervlerine sahip ülkesi.
- Şirketin elinde çıkartılmayı bekleyen 29 trilyon metreküp doğalgaz bulunuyor.
- Bu oran dünya üzerinde bulunan doğalgaz miktarının altıda birine eşit.
- Gasprom 2004 yılında toplam 545 milyar metreküp doğalgaz çıkardı.
- Bunun 140 milyar küpü AB ülkelerine satıldı.
İngiltere
Rusya’dan doğalgaz almıyor ancak arzın daralmasıyla birlikte etkilenebilir.
Almanya
Doğalgaz ihtiyacının yüzde 7’sini Rusya’dan karşılıyor. Gasprom’un Avrupa’daki en büyük müşterisi. İki aylık rezervinin olduğu tahmin ediliyor.
Polonya
En çok 1 haftalık rezervinin olduğu tahmin ediliyor.
Ukrayna
Bu kışı çıkaracak kadar rezervi olduğu sanılıyor.
Macaristan
Kendi üretimi kendine yetiyor.
Çek Cumhuriyeti
Kendi üretimi birkaç hafta yetecek durumda.
İtalya
Doğalgaz ihtiyacını yüzde 30’unu Rusya’dan sağlıyor. Kısıtlamadan kötü etkilenebilir.
Fransa
Henüz sıkıntısı yok ama kendini garantiye alabilmek için yeni kaynaklar arıyor.
Gazprom’un Avrupalı müşterilerine
sunduğu 2006 yılı faturası
(Bin metreküp fiyatı $)
Ukrayna 230
Beyaz Rusya 47
Ermenistan 110
Gürcistan 110
Romanya 280
AB ortalama 240
Rusya ve ABD en büyük üretici
Ülke Milyar Pazar payı
adı metreküp (%)
Rusya 589 22
ABD 542 20
İngiltere 95 4
İran 85 3
Norveç 78 2
- Arabistan 64 2
Türkiye’de doğalgaz kullanımı az
Ülke Milyar Pazar payı
adı metreküp (%)
ABD 646 24
Rusya 402 15
İngiltere 98 4
İran 87 3
Almanya 85 3
İtalya 73 2
Türkiye 22 1
En çok doğalgaz Rusya’da var
Ülke Trilyon Dünya toplamına
adı metreküp oranı (%)
Rusya 48 27
İran 27 15
Katar 25 14
- Arabistan 7 4
BAE 6 3
ABD 5 2
Bölgelere göre çıkarılmayı
bekleyen doğalgaz miktarı
Bölge Trilyon
adı metreküp
Ortadoğu 73
Avrasya 64
Asya Pasifik 14
Afrika 14
Kuzey Amerika 7
Orta Güney Amer. 7
Nymexxx 