Ülkeler global rekabette öne geçebilmek için limanlarına büyük yatırım yapıyor. Dünyanın en büyük limanlarına sahip Asya ülkeleri bu konuda lider durumda
Globalleşmeyle birlikte dünya limanları tarihlerinin en kârlı dönemlerini yaşıyor. Dünyanın büyük bir pazar gibi hareket etmesi ürünlerin daha ucuza mal edilip kısa sürede dünyaya yayılmasını sağlıyor. Bu yayılmanın kapısı durumunda olan yerler ise limanlar. Artan mal trafiği dünya limanlarında olağanüstü bir yoğunluğun yaşanmasına neden oluyor. Özellikle dünya ticaretinin patladığı Asya ülkelerinin limanları adeta birer şehir edasıyla büyümeye başladı. Yapılan son istatistiklere göre dünyanın en büyük 10 limanının 7’si Asya ülkelerinde bulunuyor. Bu limanlardan dünya deniz taşımacılığının yüzde 60’ı gerçekleşiyor. Uzmanlar bir ülkenin limanlarının yetersiz kalmasının o ülkenin ekonomik gelişmesini yavaşlatacağı gibi global anlamda rekabet etmesini de imkansız hale getireceği uyarısında bulunuyor. Bu yüzden rekabet gücünü yitirmek istemeyen ülkeler limanlarına yatırım yapmaya devam ediyor.
Devler gibi limanlar!
Türkiye üç tarafı denizlerle çevrili olmasına rağmen liman konusunda dünya sıralamasında oldukça gerilerden geliyor. Türkiye’nin sahip olduğu 300 adet liman ve kıyı tesislerinde yılda toplam 150 milyon ton mal işlem görüyor. Singapur’un en büyük limanı olan Singapur Limanı’nda ise yine bir yıl içerisinde tam 393 milyon ton mal yüklenip boşaltılıyor. Deniz taşımacılığının yükselen değeri olan konteyner konusunda da durum pek iç açıcı değil. Türkiye limanlarında yılda toplam 3 milyon adet konteyner yüklenip boşaltılıyor. Hong Kong Limanı’nda ise aynı zaman diliminde toplam 20 milyon konteyner işlem görüyor. İzmir Alsancak Limanı Türkiye’nin en büyük konteyner limanı durumunda. Ancak burada bile yılda en çok 840 bin konteyner yükleme ve boşaltma işlemi yapılıyor. İzmir’i, İstanbul Haydarpaşa Limanı ve Mersin izliyor. Limanın başarılı olabilmesi için yalnızca büyük olması yetmiyor. Limanın ülke içerisine doğru güçlü bir tren ve otoyol bağlantısının bulunması gerekiyor. Dünyanın en büyük limanları aynı zamanda en büyük tren ve otoyol bağlantılarına da sahip. Türkiye’de sadece İzmir, Haydarpaşa ve Mersin limanlarında demiryolu bağlantısı var. Diğer limanlarda yok. Bu durum Türk limanlarının tercih edilmemesine neden oluyor. Aynı konunun özelleştirme esnasında da gündeme gelmesi bekleniyor. Altyapı eksikliği ve kalifiye eleman eksikliği limanların değerinin düşmesine neden oluyor. Bu yüzden Avrupa’nın en büyük limanları Rotterdam, Hamburg ve Antwerp bile rekabete göğüs gerebilmek için sürekli yeni yatırımlar yapıyor. Zira bir ülke ancak limanlarının kapasitesi kadar global olabiliyor.
Dünyanın en çok yük taşınan
limanları (milyon ton)
1. Singapur (Singapur) 393
2. Şanghay (Çin) 380
3. Rotterdam (Hollanda) 352
4. Ningbo (Çin) 226
5. Hong Kong (Çin) 223
6. Guangzhou (Çin) 215
7. Tianyin (Çin) 206
8. Nagoya (Japonya) 180
9. Singtao (Çin) 163
10. Antwerp (Belçika) 152
Kaynak: ISL
Dünyanın en çok konteyner
yüklenip boşaltılan limanları(Yıllık Milyon Konteyner)
1. Hongkong (Çin) 22
2. Singapur (Singapur) 21
3. Şanghay (Çin) 14
4. Şenzen (Çin) 13
5. Pusan (G. Kore) 11
6. Kaohsiung (Tayvan) 10
7. Rotteerdam (Hollanda) 8
8. Los Angeles (ABD) 7
9. Hamburg (Almanya) 7
10. Dubai (BAE) 6
Kaynak ISL
GLOBALLEŞMENİN SEMBOLÜ: KONTEYNER
• Hiç kimse 1937 yılında New York Limanı’nda kamyonlara keten çuvalları yükleyen 23 yaşındaki Malcolm McLean’in adındaki genç bir liman işçisinin aklına gelen küçük bir fikirle tüm dünya ekonomisini değiştireceğini düşünemezdi.
• Aradan 70 yıl bile geçmeden bu buluş dünya ekonomisinin gelişimini doğrudan etkiler hale geldi. Eğer dünya okyanuslarında saat gibi işleyen konteyner trafiği olmasaydı ne globalleşme ne de Çin’in ekonomik patlaması olamazdı.
• Üç farklı boyutu var. 6.1 m. (20 foot) , 12.2 m. (40 foot) , 13.7 m. (45 foot), 2.4 metre genişlik ve yükseklik
• Twenty Foot Equivalent Unit” (TEU) standart 6 metrelik kutu
• 12 metrelik bir konteyner 66.8 metreküp hacme sahip.
• Yüzde 94’ü Çin’de üretiliyor. Tamamen çelik. Fiyatı 1950 dolar. 12 yıl ömrü var.
• 30 tona yakın mal yüklenebiliyor
• 12.384 ayakkabı kartonu sığıyor. 34 yıl boyuna her gün yeni bir ayakkabı.
• 55.511 karton sigara. 11 milyon sigara
• Dünya ticareti 2004’te yüzde 14 arttı.
• Konteyner üretimi 2003-2004’te yüzde 30 arttı
• Tüm ölçüleri standartlaşmış olan bu çelik kutular dünyanın her yerinde buna göre hazırlanmış gemi, kamyon ve tren vagonları tasarlandı
• 1980 yılında dünya limanlarında toplam 39 milyon konteyner yüklenip boşaltılıyordu. 2004 yılında bu rakam 356 milyon adete yükseldi. 10 sene sonra bu rakamın 700 milyon adete çıkması bekleniyor.
• Dünya ticareti seksenli yıllardan günümüze tam üç kat arttı. Konteyner yükleme ve boşaltma işlemi ise tam 5 kat arttı.
• Dünyada 8 bin tane konteyner gemisi bulunuyor. Dünya kuruyük taşımacılığının neredeyse yüzde 90’ının gerçekleştiren bu gemilerin toplamda yaklaşık 10 milyon adetlik konteyner taşıma kapasiteleri bulunuyor. Yıl boyunca dünya limanlarında yaklaşık 200 milyon konteynerin yükleme boşaltma işlemi yapılıyor.
• Onlar için yeni nesil kamyonlar tasarlandı, otoyol köprüleri yükseltildi ve liman girişleri derinleştirildi. Ancak boşuna değil. Konteyner taşımacılığı dünya deniz nakliyeciliğini görülmemiş oranda hızlandırdı. Önceleri günler hatta haftalar süren gemi boşaltma süreleri saatlere indi. Bu da dünya ticareti için önemli tasarruf anlamına geliyor. McLean döneminde bir liman işçisi günde toplam 5 ton yük taşırken bugünün teknoloji destekli liman işçisi aynı zaman sürecinde 300 ton yükü taşıyabiliyor.
• Asıl sektörel patlama ise gemicilik alanında yaşanıyor. Dünya ticaret hacminin artmasıyla birlikte daha fazla miktarda konteyner taşıyan gemilere ihtiyaç duyuldu. Günümüzün büyük konteyner gemileri tek seferde 6-7 bin adet konteyner taşıyabiliyor.
• Geçen ay denize indirilen 321 metre boyundaki MSC Pamela adlı dünyanın en büyük konteyner gemi ise tek seferde tam 9 bin 200 adet konteyner taşıyabiliyor. Güney Kore’de yapımına devam edilen bir diğer geminin ise tek seferde 12 bin adet konteyner taşıyacağı bildirildi.
• Dev gemileri çalıştırmak için yüzlerce personele gerek yok. 20-25 kişilik bir kadro yüzlerce tonluk yükleri indirmek veya yüklemek için yeterli oluyor.
• Böyle bir geminin günlük kirası 45 bin dolar. Daha üç yıl önce yaklaşık ölçüde bir geminin günlük kirası 10 bin dolardı. Tüm rakamlar konteyner sektörünün hızlı bir yükseliş içerisinde olduğunu gösteriyor.
• Limanlarda her şeyin saat gibi işlemesi gerekiyor. Ancak dünyanın en büyük limanları bile her geçen gün biraz daha büyüyen ve sayıları artan dev konteyner gemilerini boşaltma ve yükleme konusunda zorlanıyor.
• Geçen yaz sektörün en büyüğü olan Danimarkalı Maersk Gruppe, Hollandalı P&O Nedlloyd’u yutarak biraz daha büyüdü.
Konteynerin tarihçesi
• Hiç kimse 1937 yılında New York Limanı’nda kamyonlara keten çuvalları yükleyen 23 yaşındaki Malcolm McLean’in adındaki genç bir liman işçisinin aklına gelen küçük bir fikirle tüm dünya ekonomisini değiştireceğini düşünemezdi.
• Tek tek çuvalları yüklemek yerine kamyon neden bir seferde yüklenmesin ki?
• McLean bunun için kamyonların kasalarına uygun kutular tasarladı. İlk etapta kamyonlar bir bütün halinde kamyonlara yüklendi. Daha sonra yerden kar etmek için kamyonlar yerine yalnızca arkalarındaki kutular gemilere yüklendi.
• Ancak genç girişimcinin kamyon, gemi ve trenlerde kullanılmak üzere tasarladığı kutular kimsenin ilgisini çekmedi. Bunun üzerine McLean kendisi gemicilik işine girdi ve Sea-Land Inc. adlı şirketi kurdu. Eski bir savaş gemisini alarak dünyanın ilk konteyner gemisine dönüştürdü. 26 Nisan 1965 yılında “Ideal X” adlı gemi deposunda bulunan içerisi mal dolu 58 adet standart çelik kasayla ABD’nin Newark limanından, Teksas’a gitmek üzere hareket etti. Böylece deniz taşımacılığı alanında yeni bir sayfa açıldı. Gemi Teksas’a ulaştığında ise McLean’ı yine alaylı bakışlar karşıladı. Zira yol boyunca çelik kasalar o kadar sarsılmış ve birbirlerine çarpmıştı ki tamamının kapakları kaynakla kesilerek açılmak zorunda kalındı. Ancak bu McLean’ın başarısını yavaşlatmaya yetmedi. Sea-Land şirketi uzun yıllar dünyanın en büyük konteyner şirketi olarak kalmayı başardı. Yaşlı kurt McLean doksanlı yılların sonuna gelindiğinde şirketini sektörün diğer büyüklerinden Maersk’e sattı.
Nymexxx 